Το collapsus της τραχείας είναι η σύμπτωση των τοιχωμάτων της τραχείας. Αποτελεί μία από τις συχνότερες αιτίες βήχα στις νανόσωμες και μικρόσωμες φυλές σκύλων : Toy Poodles, Yorkshire Terriers, Pomeranians, Maltese, Pugs, Chihuahuas. Παρατηρείται συχνότερα μείωση της ραχιοκοιλιακής διαμέτρου της τραχείας λόγω αποπλάτυνσης των χόνδρινων ημικρικίων της και πρόπτωσης του τραχειακού μυός. Μπορεί να αφορά ένα τμήμα της τραχείας ή ολόκληρο το μήκος της και ενδέχεται να επεκτείνεται και στους βρόγχους.

Η αιτιοπαθογένεια φαίνεται να αποδίδεται σε γενετική προδιάθεση, γεγονός που στηρίζεται κυρίως στα επιδημιολογικά χαρακτηριστικά του νοσήματος, μιας και τα περισσότερα περιστατικά ανήκουν σε νανόσωμες και μικρόσωμες, χονδροδυστροφικές φυλές σκύλων. Στις φυλές αυτές έχει αποδειχθεί ότι η χονδρογένεση δεν εξελίσσεται φυσιολογικά και ενδεχομένως να επηρεάζεται η ανάπτυξη του υαλοειδή χόνδρου των ημικρικίων της τραχείας. Οι τροφοπενίες και το νευρολογικό έλλειμα του τραχειακού μυός δεν έχει αποδειχθεί ότι σχετίζονται αιτιολογικά με το νόσημα.

Το σύνδρομο του collapsus της τραχείας μοιάζει με την τραχειομαλακία στον άνθρωπο, όπου και παρατηρείται υποπλασία, δυσπλασία και απώλεια της φυσιολογικής δομής των χόνδρινων ημικρικίων της τραχείας.

• Χρόνιος, ξηρός, παροξυστικός, υψηλής συχνότητας (συριγμώδης) βήχας που μοιάζει με την κραυγή της χήνας (“κρώξιμο χήνας”)
• Με την πάροδο του χρόνου ο βήχας επιδεινώνεται σε ένταση και σε συχνότητα και μπορεί να συνοδεύεται από εύκολη κόπωση κατά την άσκηση
• Ο βήχας εκδηλώνεται ή επιδεινώνεται, υπό συγκεκριμένες συνθήκες, όπως
  • Σε περιόδους έντονης διέγερσης του σκύλου, όταν αυτός χαίρεται ή εκνευρίζεται
  • Μετά από έντονο γαύγισμα
  • Όταν έλκεται βίαια από το περιλαίμιο ή όταν τον σηκώνουν ή τον αγκαλιάζουν,
  • Όταν οι ιδιοκτήτες προσπαθούν να ανακουφίσουν τα ζώα κάνοντας μαλάξεις στην κοιλιακή επιφάνεια του τραχήλου κατά τη διάρκεια μιας κρίσης βήχα.
  • Αυξάνεται η υγρασία και η θερμοκρασία του περιβάλλοντος ή όταν ο χώρος διαβίωσης τους είναι επιβαρυμένος από ερεθιστικές ουσίες (π.χ. καπνός τσιγάρου, σκόνη, αρωματικά χώρου)
• Πινιγμό κατά την κατανάλωση νερού ή φαγητού
• Αναγωγή σιαλώδους περιεχομένου
• Σε σοβαρά περιστατικά δύσπνοια, κυάνωση και κατάρρευση

• Πάρεση/παράλυση λάρυγγα
• Χρόνια βρογχίτιδα – Πνευμονία
• Εκφυλιστική βαλβιδοπάθεια (ενδοκάρδωση) της μιτροειδούς βαλβίδας της καρδιάς
• Νοσήματα δοντιών και ούλων
• Παχυσαρκία
• Υπερφλοιοεπινεφριδισμός

1. ΚΛΙΝΙΚΗ ΕΞΕΤΑΣΗ
   • Ήπια ψηλάφιση της τραχείας : πρόκληση παραξυστικού βήχα
   • Ακρόαση πνευμόνων φυσιολογική εκτός αν συνυπάρχει βρογχίτιδα, πνευμονία. Στο τέλος της εισπνοής, ήχος που μοιάζει με snap και δημιουργείται από την ξαφνική απομάκρυνση των τοιχωμάτων των βρόγχων, που ήταν σε επαφή
   • Φύσημα μιτροειδούς βαλβίδας αν συνυπάρχει ενδοκάρδωση και διπλασιασμός του 2ου καρδιακού τόνου λογω χρόνιας πνευμονικής υπέρτασης
   • Περιοδοντική νόσος και δυσοσμία
   • Ηπατομεγαλία αν συνυπάρχει υπερφλοιοεπινεφριδισμός
2. ΑΠΕΙΚΟΝΙΣΤΙΚΑ ΜΕΣΑ
   • Απλά πλάγια κτινογραφήματα τραχήλου και θώρακα: Φυσιολογικά ο αυλός της τραχείας διατηρείται σχεδόν σταθερός σε όλο το μήκος της. Αντιθέτως, σε ζώα με collapsus τραχείας παρατηρείται μείωση της διαμέτρου του αυλού της. Η λήψη ενός εκπνευστικού και ενός εισπνευστικού ακτινογραφήματος αυξάνει τη διαγνωστική ευαισθησία.
   • Ακτινοσκόπηση τραχήλου και θώρακα: η απεικόνιση της τραχείας γίνεται όσο το ζώο βρίσκεται σε ηρεμία, όταν παίρνει βαθειά αναπνοή ή κατά τη διάρκεια ενός επεισοδίου βήχα.
   • Aξονική τομογραφία τραχήλου, θωρακικής κοιλότητας
   • Δοκιμές ελέγχου αναπνευστικής λειτουργείας: δυναμική σπιρομέτρηση, η ανάλυση της καμπύλης Ροής-Όγκου (κΡ-Ο) σε αυτόματη αναπνοή (αναπνοή σε συνθήκες ηρεμίας), η μέτρηση των αντιστάσεων του ανώτερου και κατώτερου αναπνευστικού συστήματος, έχουν αρχίσει να βρίσκουν εφαρμογή στο σκύλο και στη γάτα.
   • Τραχειοσκόπηση: αποτελεί σήμερα την ιδανικότερη μέθοδο για τη διάγνωση, την εντόπιση και τη σταδιοποίηση του collapsus τραχείας. Η τραχειοσκόπηση γίνεται με το σκύλο σε στερνική κατάκλιση και υπό γενική αναισθησία. Μπορεί να χρησιμοποιηθεί τόσο εύκαμπτο, όσο και άκαμπτο ενδοσκόπιο.

• 1° στάδιο τα ημικρίκια είναι φυσιολογικά σε σχήμα, ο τραχειακός μυς είναι χαλαρός και προπίπτει στον αυλό της τραχείας μειώνοντας τη ραχιοκοιλιακή διάμετρο έως και 25%.
• 2° στάδιο τα ημικρίκια αποπλατύνονται, τα ελεύθερα άκρα τους αποκλίνουν προς τα έξω και ο τραχειακός μυς είναι πιο ευρύς και χαλαρός, με αποτέλεσμα η ραχιοκοιλιακή διάμετρος να μειώνεται έως και 50%.
• 3° στάδιο τα ημικρίκια αποπλατύνονται περισσότερο και ο τραχειακός μυς είναι τόσο χαλαρός, που μπορεί να έρθει σε επαφή με το βλεννογόνο της κοιλιακής επιφάνειας του αυλού της τραχείας, ενώ η ραχιοκοιλιακή διάμετρος μειώνεται έως και 75%.
• 4° στάδιο τα ημικρίκια είναι σχεδόν ευθειασμένα και ο τραχειακός μυς έρχεται σε επαφή με το βλεννογόνο της κοιλιακής επιφάνειας του αυλού της τραχείας. Πολλές φορές, τα ημικρίκια κάμπτονται στη μέση γραμμή διχοτομώντας την τραχεία, με αποτέλεσμα αυτή να εμφανίζεται ενδοσκοπικά με δύο αυλούς, ενώ η διάμετρος της μειώνεται έως και 90%.

1. Στην οξεία μορφή επιβάλλεται η καταστολή της διέγερσης και του άγχους του σκύλου με την τοποθέτηση του σε ένα ήσυχο και πλούσιο σε οξυγόνο (κλωβός οξυγόνου) περιβάλλον. Συστήνεται η χορήγηση βραχείας δράσης γλυκοκορτικοειδών για τη μείωση της φλεγμονής και του οιδήματος του βλεννογόνου της τραχείας και του λάρυγγα, και ενός αντιβηχικού (π.χ. βουτορφανόλη), με ήπια ηρεμιστική δράση, ή ενός σκευάσματος με αμιγή ηρεμιστική δράση (π.χ. ακετυλοπρομαζίνη, μορφίνη, διαζεπάμη)
2. Στη χρόνια μορφή χορηγούνται αντιβηχικά και βρογχοδιασταλτικά (π.χ. θεοφυλλίνη), τα οποία εκτός από τη βρογχοδιαστολή, βελτιώνουν την κινητικότητα των κροσσών των επιθηλιακών κυττάρων, αυξάνουν τη συσπαστικότητα του διαφράγματος και διεγείρουν το αναπνευστικό κέντρο. Η μακροχρόνια χρήση γλυκοκορτικοειδών (π.χ. πρεδνιζολόνη) θα πρέπει να αποφεύγεται, καθώς οι παρενέργειες τους, όπως η αύξηση του σωματικού βάρους, η ταχύπνοια και η αυξημένη προδιάθεση για δευτερογενείς βακτηριακές λοιμώξεις, επιδεινώ-νουν την κλινική εικόνα του ζώου.
3. Τα αντιβιοτικά (π.χ. δοξυκυκλίνη) θα πρέπει να επιλέγονται με βάση τα αποτελέσματα της καλ- λιέργειας του υλικού της βρογχικής έκπλυσης και του αντιβιογράμματος.
4. Χορήγηση της στανοζολόλης (αναβολικό στεροειδές), από το στόμα, κάθε 12 ώρες, για δύο μήνες και προοδευτική μείωση της σε διάστημα 15 ημερών.
5. Απομάκρυνση των παραγόντων που πυροδοτούν την εκδήλωση του παροξυστικού βήχα
   • αποφυγή εισπνοής ερεθιστικών αερίων
   • αποφυγή άσκησης του ζώου σε συνθήκες υψηλής θερμοκρασίας και υγρασίας
   • περιορισμός καταστάσεων που διεγείρουν το ζώο (παρουσία άλλων σκύλων, γάτας κλπ)
   • αντικατάσταση του περιλαίμιου με επιστήθιο κολάρο
   • απώλεια βάρους στα παχύσαρκα ζώα
   • έλεγχος υποκείμενων νοσημάτων
6. Χειρουργική αποκατάσταση
   Από τις χειρουργικές τεχνικές δύο είναι οι επικρατέστερες και βασίζονται στην εξωτραχειακή τοποθέτηση προθεμάτων με τη βοήθεια των οποίων διασφαλίζεται η αποκατάσταση του σχήματος της τραχείας. Για την εκτέλεση τους χρησιμοποιούνται είτε εξειδικευμένα υλικά που έχουν το σχήμα μεμονωμένων δακτυλίων ή σπιράλ, είτε τμήματα από σύριγγες ή θάλαμοι συσκευών χορήγησης υγρών (Total ring prosthesis TRT, Polypropylene Spiral ring prosthesis PSP).
7. Ενδοσκοπική τοποθέτηση τραχειακών διατεινόμενων προσθέτων (stents τραχείας

Βασικά κριτήρια στην επιλογή των περιστατικών που υποβάλλονται στην τεχνική αυτή είναι:

• η παρουσία εκτεταμένoυ collapsus στη θωρακική ή/και στην τραχηλική μοίρα της τραχείας
• η αποτυχία ανταπόκρισης στη φαρμακευτική αγωγή
• η πιθανή συνύπαρξη σύμπτωσης των τοιχωμάτων των στελεχιαίων βρόγχων (collapsus στελεχιαίων βρόγχων)

Στο εμπόριο κυκλοφορούν δύο μεγάλες κατηγορίες stents τραχείας : α) τα μεταλλικά, που διατείνονται με τη βοήθεια ασκού (Palmaz, Strecker) και β) τα μεταλλικά αυτοδιατεινόμενα (Wallstent, Nitinol, Diamond Ultraflex, Z-stent).Η τοποθέτηση τους γίνεται υπό ενδοσκοπική και ακτινοσκοπική καθοδήγη-ση, ενώ το μέγεθος τους προεπιλέγεται με ειδικές ακτινολογικές λήψεις.

• το υψηλό κόστος
• η ανάγκη ειδικού εξοπλισμού και εξειδικευμένου προσωπικού για την πραγματοποίηση της
• η προοδευτική ανάπτυξη κοκκιώδη ιστού, που μειώνει το εύρος του αυλού της τραχείας
• η επιμονή ηπιότερων συμπτωμάτων
• η “μετανάστευση” των stents σε άλλα σημεία της τραχείας
• η αυξημένη προδιάθεση σε τραχειίτιδα
• η αντένδειξη της σε σκύλους με λοίμωξη του αναπνευστικού συστήματος
• η προοδευτική απώλεια του σχήματος των προσθέτων με την πάροδο του χρόνου
• ο αυξημένος κίνδυνος ρήξης εάν τοποθετηθούν σε ιδιαίτερα κινητά σημεία της τραχείας

• Μετά την τοποθέτηση του stent στην τραχεία, το 89 % των σκύλων παρουσίασαν βελτίωση της θορυβώδους αναπνοής και του «κρωξίματος χήνας». Το 84% των σκύλων εμφάνισαν βελτίωση της δύσπνοιας, όμως μόνο το 43% των σκύλων είχαν βελτίωση του βήχα. Το 95% των σκύλων συνέχισαν να λαμβάνουν συνδυαστική φαρμακευτική αγωγή δια βίου, λόγω της ταυτόχρονης παρουσίας collapsus βρόγχων.

• 19% των stents σπάνε με αποτέλεσμα να πρέπει να αντικατασταθούν.
• 17% των περιστατικών εμφανίζουν ανάπτυξη κοκκιώδους ιστού που μειώνει τη διάμετρο του αυλού της τραχείας
• 10% των περιστατικών εμφανίζουν collapsus σε κάποιο άλλο σημείο της τραχείας.
• 57% των σκύλων εμφάνισαν πνευμονία ή τραχειίτιδα