Η ουρολιθίαση του σκύλου και της γάτας δεν αποτελεί μια ειδική νοσολογική οντότητα, αλλά είναι το αποτέλεσμα της συνύπαρξης πολλών διαφορετικών προδιαθεσικών παραγόντων (συγγενών και επίκτητων).

• Ουρολοιμώξεις από ουρεάση θετικά βακτήρια (Staphylococcus spp, Klebsiella spp, Proteus spp) οδηγούν στο σχηματισμό ουρολίθων στρουβίτη
• Υπερασβεστιαιμία ως απόρροια πρωτογενούς υπερπαραθυρεοειδισμού οδηγεί στο σχηματισμό λίθων οξαλικού ασβεστίου
• Υπερφλοιοεπινεφριδισμός μπορεί να οδηγήσει στο σχηματισμό κρυστάλλων οξαλικού ασβεστίου, ως αποτέλεσμα μειωμένης απορρόφησης ασβεστίου από τους νεφρούς
• Γενετικοί παράγοντες πχ διαταραχή στον μεταβολισμό του ουρικού οξέος στους σκύλους φυλής Δαλματίας και η απέκκριση μεγάλων ποσοτήτων ουρικού οξέος στο ούρο σε σκύλους φυλής English Bulldog, μπορεί να οδηγήσει στο σχηματισμό κρυστάλλων και ουρόλιθων ουρικού αμμωνίου.
• Νεαροί σκύλοι με αναστομώσεις πυλαίας φλέβας εμφανίζουν κρυστάλλους ουρικού αμμωνίου.
• Χρόνια λήψη φαρμάκων πχ αλλοπουρινόλης μπορεί να οδηγήσει σε κρυστάλλους ξανθίνης.
• Σκύλοι που πίνουν μικρότερες ποσότητες νερού και παράγουν μικρότερη ποσότητα συμπυκνωμένου ούρου
• Σκύλοι της φυλής miniature Schnauzer oυρούν λιγότερες φορές, παράγουν μικρότερη ποσότητα ούρου και απεκκρίνουν υψηλότερες συγκεντρώσεις ασβεστίου στο ούρο σε σύγκριση με άλλες φυλές σκύλων.
• Παράγοντες που επηρρεάζουν το ΡΗ του ούρου όπως η δίαιτα που καταναλώνουν οι σκύλοι πχ διαιτες με χαμηλή συγκέντρωση σε νάτριο, φώσφορο, ασβέστιο, χλώριο, μαγνήσιο, κάλιο, πρωτείνες προδιαθέτουν στη δημιουργία λίθων οξαλικού ασβεστίου.
• Η παχυσαρκία συνδέεται επιδημιολογικά με το σχηματισμό λίθων οξαλικού ασβεστίου.

Υπάρχουν διάφορες θεωρίες για τον παθογενετικό μηχανισμό που οδηγεί στο σχηματισμό ουρολίθων. Οι επικρατέστερες είναι οι εξής:

1. Υπερκορεσμός ούρων με άλατα πχ ιόντα μαγνησίου, αμμωνίου, ασβεστίου, οξαλικά, μικρός όγκος ούρου, ΡΗ, θερμοκρασία.
2. Ύπαρξη πυρήνα οργανικού υλικού (matrix) – πρωτείνες πλάσματος, πρωτείνες Tamm Horsfall
3. Ένδεια αναστολέων κατακρύμνισης των κρυσταλλοειδών (πρωτείνη Tamm Horsfall, κιτρικά, διφψσφονικά, γλυκοζαμινογλυκάνες, νεφροκαλσίνη) ή περίσσεια παραγόντων που προάγουν την κρυσταλλογένεση και τη συσσωμάτωση των κρυστάλλων.

• Η παρουσία κρυστάλλων στο ούρο παρατηρείται συχνά σε υγιείς σκύλους χωρίς ουρολιθίαση.
• Εαν το δείγμα ούρου δεν δοθεί άμεσα για ανάλυση, μπορούν να παρατηρηθούν κρύσταλλοι που σχηματίστηκαν μεταγενέστερα κατά την παραμονή του δείγματος στο ψυγείο.
• Αποτελεί έναν δυνητικό παράγοντα ουρολιθίασης. Ο υπερκορεμός του ούρου από κρυατάλλους εξαρτάται από παράγοντες όπως ο όγκος του ούρου, το ΡΗ κλπ
• Η ουρολιθίαση μπορεί να μην συνυπάρχει με κρυσταλλουρία πχ λίθοι οξαλικού ασβεστίου
• Η κρυσταλλουρία όταν συνυπάρχει με ουρολιθίαση δεν καθορίζει την ταυτότητα του λίθου πχ μικτοί ή σύνθετοι λίθοι.

• Οι περισσότεροι λίθοι >80% στο σκύλο είναι απλοί ουρόλιθοι στρουβίτη ή οξαλικού ασβεστίου.
• Φυλές σκύλων με προδιάθεση σε ουρολιθιάση είναι
  • Schnauzer, Bichon frise, Shih tzu, Lhasa apso, Yorkshire terriers: στρουβίτη, οξαλικό ασβέστιο
  • Dalmatian, English Bulldog: ουρικό αμμώνιο
  • English Bulldog, Newfoundland, Dachshund, Irish Setter, Basset hound, Rottweiler, Bullmastiff: κυστίνης
  • German Shepherds, Old English sheepdogs: πυριτίου
  • Cavalier King Charles: ξανθίνης
• ΑΜΙΓΗΣ ΟΥΡΟΛΙΘΟΣ: όταν >70 % είναι ένας μόνο τύπος κρυσταλλοειδούς
• ΜΙΚΤΟΣ ΟΥΡΟΛΙΘΟΣ: όταν <70 % είναι ένας τύπος κρυσταλλοειδούς με τα υπόλοιπα συστατικά να μη σχηματίζουν διακριτές στιβάδες πχ ουρόλιθος στρουβίτη με ουρικό αμμώνιο
• ΣΥΝΘΕΤΟΣ ΛΙΘΟΣ: όταν ο πυρήνας αποτελείται από ένα μόνο συστατικό και περιβάλλεται από διακριτές στιβάδες με διαφορετικό συστατικό πχ λίθος με πυρήνα οξαλικού ασβεστίου και περίβλημα στρουβίτη.
• Με βάση το κρυσταλλοειδές από το οποίο αποτελούνται οι λίθοι ταυτοποιούνται ως:
  • ΣΤΡΟΥΒΙΤΗ – μέτρια ως έντονη ακτινοσκιερότητα στις ακτινογραφίες, ΡΗ>7, παρουσία ουρολοίμωξης από βακτήρια ουρεάση +, θηλυκοί σκύλοι
  • ΟΞΑΛΙΚΟΥ ΑΣΒΕΣΤΙΟΥ– έντονη ακτινοσκιερότητα, ΡΗ <6,5, αρσενικοί σκύλοι > θηλυκούς
  • ΟΥΡΕΙΚΟΥ ΑΜΜΩΝΙΟΥ– διαυγείς (δεν φαίνονται στα απλά πλάγια ακτινογραφήματα), ΡΗ < 6,5, αρσενικοί σκύλοι >> θηλυκούς
  • ΞΑΝΘΙΝΗΣ– διαυγείς , ΡΗ <7
  • ΚΥΣΤΙΝΗΣ – διαγείς, ΡΗ < 6,5, αρσενικοί σκύλοι >> θηλυκούς
  • ΠΥΡΙΤΙΟΥ– μέτρια ως έντονη ακτινοσκιερότητα, αρσενικοί σκύλοι >> θηλυκούς

1. ΥΔΡΟΠΡΟΩΘΗΣΗ
   • Πρόκειται για μία τεχνική που λειτουργεί καλά σε περιπτώσεις μικρών πολλών ουρολίθων στην ουροδόχο κύστη του θηλυκού σκύλου και γάτας. Έχει χρησιμοποιηθεί με αποδεκτά αποτελέσματα σε αρσενικούς σκύλους, αλλά σε αρσενικούς γάτους μπορεί να εφαρμοστεί μόνο μετά από περινεική ουρηθρηστομία.
   • Η υδροπροώθηση δεν αποτελεί μέθοδο εκλογής αν υπάρχουν λίθοι μεγάλοι που υπερβαίνουν τη φυσιολογική διάμετρο της ουρήθρας. Εαν είναι διαθέσιμη η laser λιθοτριψία, τότε τα συγκρίμματα των λίθων μετά από τον κατακερματισμό τους, μπορούν να απομακρυνθούν μέσω υδροπροώθησης.
   • Η διαδικασία τελείται υπό γενική αναισθησία (δεξμεδετομιδίνη και προποφόλη)
   • Γίνεται καθετηριασμός της ουρήθρας και πλήρωση της κύστης με φυσιολογικό ορό (5-10ml/kg σωματικού βάρους).
   • Ανυψώνεται το κεφάλι του ασθενούς ζώου, όσο πιο ψηλά γίνεται, αφαιρείται ο καθετήρας και ασκείται πίεση στην ουροδόχο κύστη γα την έξοδο των λίθων.
   • Στα θηλυκά ζώα η τεχνική αυτή συνδυάζεται με διουρηθρική κυστεοσκόπηση, ώστε να διευκολυνθεί η πλήρωση της ουροδόχου κύστη με φυσιολογικό ορό, να διευκρινιστεί το μέγεθος των λίθων, να επιβεβαιωθεί ότι απομακρύνθηκαν όλοι οι λίθοι από την ουροδόχο κύστη και να εξεταστεί η κατώτερη ουροποιητική οδός για συνυπάρχοντα παθολογικά ευρήματα.
   • Η παλλίνδρομη υδροπροώθηση χρησιμοποιείται σε αρσενικά ζώα, ώστε οι ουρόλιθοι που έχουν προκαλέσει έμφραξη της ουρήθρας να επιστρέψουν στην ουροδόχο κύστη.
     Τοποθετείται ουροκαθετήρας στην ουρήθρα του αρσενικού σκύλου/γάτας που βρίσκεται υπό αναισθησία ή βαθυά ηρέμιση ως το σημείο της ενσφήνωσης του ουρόλιθου. Ο ουροκαθετήρας συνδέεται με επιμηκυσμένο 3-way και σύριγγα 60 cc, που είναι προγεμισμένη με ΚΥ Jelly, λιδοκαίνη και φυσιολογικό ορό. Ο βοηθός κάνει δακτυλική ψηλάφιση και πιέζει μέσω του απευθυσμένου το ενδοπυελικό τμήμα της ουρήθρας, ώστε να προκληθεί σύμπτωση των τοιχωμάτων της ουρήθρας. Με πίεση διοχετεύεται το περιεχόμεενο της σύριγγας στην ουρήθρα και μόλις επιτευχθεί η μέγιστη πίεση στη σύριγγα, ο βοηθός παύει -μέσω απευθυσμένου- να ασκεί πίεση στην ουρήθρα.
2. ΕΝΔΟΣΚΟΠΙΚΗ ΑΝΑΣΥΡΣΗ ΟΥΡΟΛΙΘΩΝ ΜΕ ΔΙΟΥΡΗΘΡΙΚΗ ΠΡΟΣΠΕΛΑΣΗ
   • Η ενδοσκοπική ανάσυρση των ουρολίθων γίνεται υπό γενική αναισθησία, με τη χρήση ειδικού εξοπλισμού όπως ενός άκαμπτου ενδοσκοπίου (κλίση 30 μοιρών, διάμετρο 2,7 mm και μήκος 18cm)μέσα σε θήκη κυστεοσκόπησης, με τη χρήση αντλίας νερού για την πλήρωση της ουροδόχου κύστης.
   • Μέσω κυστεοσκόπησης και χρήσης λαβίδων ανάσυρσης basket, ή λαβίδων σύλληψης απομακρύνονται οι ουρόλιθοι από την ουροδόχο κύστη ή την ουρήθρα.
3. ΚΥΣΤΕΟΣΚΟΠΙΚΗ ΑΝΑΣΥΡΣΗ ΟΥΡΟΛΙΘΩΝ ΣΕ ΑΡΣΕΝΙΚΟΥΣ ΣΚΥΛΟΥΣ ΛΑΠΑΡΟΣΚΟΠΙΚΑ ΥΠΟΒΟΗΘΟΥΜΕΝΗ
   • Το πλεονέκτημα της μεθόδου αυτής είναι ότι δεν απαιτείται λιθοτριψία στους μεγαλύτερους σε μέγεθος ουρόλιθους, καθώς η απομάκρυσνση των λίθων γίνεται απευθείας από την ουροδόχο κύστη και όχι μέσω της ουρήθρας.
   • Διενεργείται διαδερμική προηβική κυστεοσκόπηση και αφαιρούνται οι λίθοι με λαβίδες σύλληψης ή basket. Οι πολλοί μικρές πέτρες ή η ψάμμος απομακρύνονται με συσκευή αναρρόφησης.
   • Η διαδικασία τελείται υπό τη διαρκή πλήρωση της κύστης με φυσιολογικό ορό.
   • Προκειμένου να διασφαλιστεί η στεγανότητα της διαδικασίας και να μην υπάρχει διαφυγή περιεχομένου από την ουροδόχο κύστη στην κοιλιά, το τοίχωμα της ουροδόχου κύστης σταθεροποιείται με ράμματα στο δέρμα.
   • Μετά το πέρας της διαδικασίας τοποθετείται καθετήρας Foley.
   • Mε την λαπαροσκοπικά υποβοηθούμενη κυστεοσκόπηση μπορούν να αφαιρεθούν λίθοι που έχουν ενσφηνωθεί στην ουρήθρα, με είσοδο του ενδοσκοπίου από την ουροδόχο κύστη προς την ουρήθρα.
   • Διενεργείται διαδερμική προηβική κυστεοσκόπηση και αφαιρούνται οι λίθοι με λαβίδες σύλληψης ή basket. Οι πολλοί μικρές πέτρες ή η ψάμμος απομακρύνονται με συσκευή αναρρόφησης.
   • Η διαδικασία τελείται υπό τη διαρκή πλήρωση της κύστης με φυσιολογικό ορό.
   • Προκειμένου να διασφαλιστεί η στεγανότητα της διαδικασίας και να μην υπάρχει διαφυγή περιεχομένου από την ουροδόχο κύστη στην κοιλιά, το τοίχωμα της ουροδόχου κύστης σταθεροποιείται με ράμματα στο δέρμα.
   • Μετά το πέρας της διαδικασίας τοποθετείται καθετήρας Foley.
   • Mε την λαπαροσκοπικά υποβοηθούμενη κυστεοσκόπηση μπορούν να αφαιρεθούν λίθοι που έχουν ενσφηνωθεί στην ουρήθρα, με είσοδο του ενδοσκοπίου από την ουροδόχο κύστη προς την ουρήθρα.